«Το πιο τρομακτικό έλλειμμα της Ελλάδας δεν έχει καθόλου να κάνει με χρήματα», τιτλοφορείται το άρθρο για την Ελλάδα στη δημοφιλή οικονομική ιστοσελίδα Marketwatch.Και αυτό διότι ενώ το ελληνικό κράτος διαπραγματεύεται την επόμενη συμφωνία δανεισμού του για να μη χρεοκοπήσει, πρέπει ταυτόχρονα να...
...αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο εξάντλησης του πιο σημαντικού του κεφαλαίου: του ανθρώπινου.
Μια καταστροφική εκροή ταλέντου, το λεγόμενο brain drain, στερεί την ελληνική αγορά εργασίας από τα καλύτερά της στοιχεία, σύμφωνα με τα στοιχεία πολλών αναφορών, όπου ο αριθμός των καλά μορφωμένων πολιτών που εγκαταλείπουν τη χώρα υπολογίζεται από 180000 ως 200000. Με αυτό τον αριθμό , η «μεγάλη έξοδος» εκτιμάται σε περίπου 10% του πανεπιστημιακά εκπαιδευμένου προσωπικού της χώρας, όπως επισημαίνει ο κ. Λόης Λαμπριανίδης, καθηγητής οικονομικής Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο της Μακεδονίας.
Σε μακροσκοπικό επίπεδο, η μετακίνηση αυτή αποτελεί ένα ξεκάθαρο brain drain, τονίζει και ο καθηγητής κοινωνιολογίας στο CUNY’s Queens College, Νικόλας Αλεξίου, ο οποίος μελετά το ελληνικό μεταναστευτικό μοντέλο σε βάθος χρόνου.
Αυτό που διαφοροποιεί το brain drain από άλλους τύπους μεταναστευτικών κυμάτων είναι το μεγάλο ποσοστό των ικανών και μορφωμένων ατόμων που εγκαταλείπουν τη χώρα, ανέφερε ο κ. Αλεξίου.
Με άλλα λόγια, η Ελλάδα χάνει τους «νεότερους, καλύτερους και λαμπρότερους», όπως γράφει μία μελέτη του European University Institute (ΕUI) που χρονολογείται από το Μάρτιο του 2014. Σύμφωνα με τη μελέτη, από αυτούς που εγκατέλειψαν τη χώρα, το 88%έχει τουλάχιστον ένα πανεπιστημιακό πτυχίο, περισσότεροι από 60% έχουν ένα μεταπτυχιακό τίτλο, ενώ το 11% έχει διδακτορικό δίπλωμα. Η μελέτη αναφέρει επίσης ότι το 79% όσων έφυγαν στην περίοδο της κρίσης είχαν μεν θέση εργασίας, αλλά ένιωθαν ότι δεν υπάρχει μέλλον στη χώρα (50%), ή δεν είχαν επαγγελματικές ευκαιρίες (25%).
Αυτή η εκροή ανθρώπινου κεφαλαίου έχει σημαντικές συνέπειες για την ελληνική οικονομία. Έχει δημοσιονομικές συνέπειες, καθώς επιδρά, ανάμεσα στα άλλα, στους φόρους εισοδήματος και κατανάλωσης. Αλλά το brain drain στερεί από τη χώρα πρωτίστως τη δυνατότητα να παράξει προϊόν υψηλής αξίας, αναφέρει η Joan Vidra, πρώην αναλυτής της Moody’s και νυν επικεφαλής του τμήματος αξιολογήσεων κρατικού χρέους στην ARC Ratings.
Ακόμα και στον τουρισμό, παρά την αύξηση των διεθνών επισκεπτών, η συνολική πρόσοδος μειώθηκε κατά 36%, σύμφωνα με την Endeavor, μία μη-κερδοσκοπική οργάνωση που υποστηρίζει την επιχειρηματικότητα. Τα πράγματα θα μπορούσαν μάλιστα να χειροτερεύσουν καθώς 35000 νέοι Έλληνες αυτή τη στιγμή σπουδάζουν στο εξωτερικό και πιθανόν θα αποφασίσουν να βρουν εργασία εκεί, σημείωσε η αναφορά.
Κι ας μην ξεχνάμε τους Έλληνες που ζουν αυτή τη στιγμή στη χώρα, αλλά βρίσκονται στη διαδικασία μετακίνησής τους προς το εξωτερικό. Τον Ιανουάριο του 2014, η εφημερίδα «Το Βήμα» εξέδωσε μία μελέτη, όπου ανεαφερόταν πως το 70% των πρόσφατων αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης επιθυμεί να εργαστεί στο εξωτερικό, ενώ το 10% ψάχνει ήδη ενεργά για εργασία στο εξωτερικό.
Τελικά όμως πού κατευθύνονται όλοι αυτοί οι καλά εκπαιδευμένοι Έλληνες;
Ο πιο δημοφιλής προορισμός είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, ακολουθούμενο από τη Γερμανία και την Ολλανδία, σύμφωνα με τη μελέτη του EUI. Η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι οι πιο δημοφιλείς προορισμοί, αφού απορροφούν πάνω από 50% του μεταναστευτικού ρεύματος κάτω από τα 35.
Η μελέτη του Endeavor αναφέρει ότι για τους εργαζομένους μέχρι 35 ετών και για μετακινήσεις που έχουν να κάνουν αποκλειστικά με την εργασία – εκτός δηλ. σπουδών, οικογένειας και άλλων αιτιών μετανάστευσης -, ο πιο δημοφιλής προορισμός είναι η Γερμανία.
Λόγω επαγγέλματος, το Ηνωμένο Βασίλειο προσελκύει μεγαλύτερο αριθμό αποφοίτων που σχετίζονται με τον χρηματοπιστωτικό τομέα, ενώ οι εκπαιδευμένοι στην τεχνολογία κινούνται προς της Ηνωμένες Πολιτείες, οι μηχανικοί στη Μέση Ανατολή, και τα ιατρικά επαγγέλματα προς τη Γερμανία.
Το Μάρτιο του 2015, η εφημερίδα «Τα Νέα» ανέφερε ότι 3500 Έλληνες γιατροί έχουν μεταναστεύσει στη Γερμανία από την αρχή της κρίσης. Αυτό είναι περίπου το μισό του συνολικού ιατρικού δυναμικού των 7340 γιατρών στην Ελλάδα, σύμφωνα με την εφημερίδα «Πρώτο Θέμα».
Ο αριθμός των γιατρών που φεύγουν για τη Γερμανία έχει τριπλασιαστεί από το 2009 σύμφωνα με τον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών. Αυτό καθιστά την Ελλάδα τον μεγαλύτερο «εξαγωγέα» γιατρών προς τη Γερμανία στον κόσμο, όπως κατέδειξε μια μελέτη της «Ελευθεροτυπίας»..
«Ενώ η Γερμανία εμφανίζεται επιφυλακτική στη διαπραγμάτευση για το ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης, την ίδια στιγμή δρέπει τους καρπούς από το ανθρώπινο κεφάλαιο το οποίο εγκαταλείπει τη χώρα», αναφέρει η Νατάσα Ρωμανού, καθηγήτρια στο Columbia University και εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ στις Η.Π.Α.