Οι «απλές» βόμβες και σφαίρες απειλούνται με «εκθρονισμό», ως μέσα διεξαγωγής πολέμου του περασμένου 20ού αιώνα, καθώς τα «στόχαστρα» των σύγχρονων οπλικών συστημάτων μετατοπίζονται από τους στρατιώτες του εχθρού στα ηλεκτρονικά συστήματα των όπλων του. Το αποτέλεσμα θα είναι οι πόλεμοι του μέλλοντος να είναι λιγότερο αιματηροί, αλλά με ευρύτερα αποτελέσματα (τουλάχιστον οι συμβατικοί).
Τα ηλεκτρομαγνητικά όπλα «γεννήθηκαν» ως ιδέα κατά τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, όταν διαπιστώθηκε η καταστρεπτική ισχύς του Ηλεκτρομαγνητικού Παλμού (ΗΜΠ- EMP, Electromagnetic Pulse), παραγώγου της πυροδότησης ενός πυρηνικού όπλου, εναντίον του ηλεκτρονικού εξοπλισμού: μία πυρηνική έκρηξη ψηλά στην ατμόσφαιρα μπορεί να προκαλέσει την κατάρρευση των δικτύων ηλεκτροδότησης και τηλεπικοινωνιών μίας αντίπαλης χώρας- ακόμα και οι κινητήρες των οχημάτων θα επηρεάζονταν.
Αν και προφανώς η ιδέα αυτή δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ στην πραγματικότητα, έχουν γίνει πολλές δοκιμές οι οποίες έχουν υποδείξει ότι ο ΗΜΠ είναι το απόλυτο όπλο της ψηφιακής εποχής. Όμως, καθώς η χρήση ενός πυρηνικού όπλου συνεπάγεται αυτόματη κλιμάκωση μίας πολεμικής αναμέτρησης, στρατιωτικοί επιστήμονες και σχεδιαστές έχουν βρει τρόπους πρόκλησής του χωρίς να χρειάζεται πυρηνική έκρηξη, μέσω μάγνητρον: των γεννητριών μικροκυμάτων που χρησιμοποιούνται σε ραντάρ και φούρνους μικροκυμάτων. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα όπλο το οποίο μπορεί να ακινητοποιήσει τεθωρακισμένα, να αχρηστέψει πυραύλους και αεροσκάφη και να νεκρώσει πλοία, αναγκάζοντας τους χειριστές και τα πληρώματα να ματαιώσουν τις αποστολές τους.
Οπτικά, τα ηλεκτρομαγνητικά όπλα θυμίζουν ραντάρ. Η αμερικανική πολεμική αεροπορία αναπτύσσει ένα είδος ραντάρ ονόματι AESA (Activa Electromagnetically Scanned Array) το οποίο διαθέτει μία εναλλακτική λειτουργία: τη συγκέντρωση της ενέργειάς του σε ένα σημείο, που έχει ως αποτέλεσμα την αχρήστευση του ηλεκτρονικού εξοπλισμού του στόχου.
Τα AESA μικρότερου μεγέθους (όπως αυτά που υποτίθεται ότι θα τοποτετηθούν στα F-35) θα χρησιμοποιούνται κυρίως από αεροσκάφη για προστασία από πυραύλους. Όπως είναι αναμενόμενο, τα μοντέλα που υποτίθεται πως θα τοποθετηθούν σε πολεμικά πλοία, θα είναι μεγαλύτερου μεγέθους. Ωστόσο, υπάρχουν και προοπτικές επιθετικής χρήσης: το Boeing Growler, που χρησιμοποιήθηκε το 2010 στο Ιράκ και αργότερα κατά των δυνάμεων του Καντάφι. Εξωτερικά θυμίζει το F/A-18 και χρησιμοποιείται για να διαταράσσει ή καταστρέφει τις τηλεπικοινωνίες του εχθρού.
Στην περίπτωση χρήσης σε πλοία, υπάρχει το High Powered Microwave, για αχρήστευση στολίσκων ταχύπλοων (για προστασία απέναντι σε επιθέσεις όπως αυτή του USS Cole το 2000 ή των Σομαλών πειρατών τα τελευταία χρόνια). Τοποθέτηση ηλεκτρομαγνητικών «κανονιών» προβλέπεται να λάβει χώρα και σε οχήματα εδάφους, για χρήση εναντίον άλλων οχημάτων.
Αυτού του είδους η «προσεκτική» αντιμετώπιση του εχθρού- αχρηστεύοντας τους κινητήρες και τα όπλα των οχημάτων του- έχει μεγάλα πλεονεκτήματα, με βασικό το ότι μπορεί να πληγεί μεγαλύτερο εύρος στόχων (περιπτώσεις εγκαταστάσεων σε αστικά κέντρα) χωρίς ανθρώπινες απώλειες. Ένας «αναίμακτος» πύραυλος, με ηλεκτρομαγνητική αντί εκρηκτικής κεφαλής αναπτύσσεται ήδη στην αεροπορική βάση Κέρτλαντ στο Νιου Μέξικο.
Στο ίδιο πλαίσιο αναπτύσσονται ηλεκτρομαγνητικά όπλα για χρήση κατά προσωπικού: το Active Denial System θερμαίνει την υγρασία στο ανθρώπινο δέρμα- σαν να ανοίγει κάποιος ένα φούρνο που λειτουργεί- αναγκάζοντας τον αντίπαλο στρατιώτη να απομακρυνθεί. Ωστόσο, αν και υποτίθεται πως αυτά τα όπλα είναι μη θανατηφόρα και δεν προκαλούν μόνιμες ζημιές, όταν το Μάιο του 2010 ένα τέτοιο σύστημα εστάλη στο Αφγανιστάν, κατέληξε να επιστραφεί πίσω για αδιευκρίνιστους λόγους- κάποιοι θεωρούν πως οι λόγοι ήταν δημοσίων σχέσεων, καθώς η εικόνα της χρήσης μίας «θερμικής ακτίνας» κατά του εχθρού θα έκανε άσχημη εντύπωση στο ευρύ κοινό.
Σε εξέλιξη φυσικά βρίσκονται και οι έρευνες πάνω σε αντίμετρα σε ηλεκτρομαγνητικά όπλα, όπως ο κλωβός Φάραντεϊ- μία «ασπίδα» η οποία σταματά την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Τέτοιου είδους θωράκιση (η οποία ωστόσο είναι ιδιαίτερα υψηλού κόστους) έχει αναπτύξει η σουηδική EMP-tronic, για το μαχητικό Gripen. Επίσης, σε εξέλιξη είναι έρευνες για τη δημιουργία τσιμέντου που μπορεί να μπλοκάρει τους ηλεκτρομαγνητικούς παλμούς.
Ωστόσο, τέτοια μέσα (τσιμέντο, δαπανηρή θωράκιση) δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πλοία. Εκεί υπάρχει η πρόταση της χρήσης της ηλεκτρικής αγωγιμότητας των ιόντων νατρίου και χλωρίου που υπάρχουν στο θαλασσινό νερό για τη δημιουργία ενός προστατευτικού «νέφους» γύρω από ένα πλοίο που δέχεται ηλεκτρομαγνητική επίθεση.
Ακόμα και αν κανείς δεν πιστεύει πως τα «κλασικά» - και γενικώς καταστρεπτικά- όπλα όπως οι βόμβες, οι σφαίρες και οι πύραυλοι θα εξαφανιστούν εξολοκλήρου από τα οπλοστάσια χάριν μη θανατηφόρων όπλων, είναι σχεδόν σίγουρο ότι οι ηλεκτρομαγνητικοί εξοπλισμοί θα αποτελέσουν αναπόσπαστο τμήμα των μελλοντικών πολέμων. Η διάδοση των ηλεκτρονικών μέσων καθιστά αυτόματα τον ηλεκτρομαγνητικό παλμό το όπλο που αντιστοιχεί στην ψηφιακή εποχή.
www.kathimerini.gr με πληροφορίες από Economist
Ηλίας
Τα ηλεκτρομαγνητικά όπλα «γεννήθηκαν» ως ιδέα κατά τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, όταν διαπιστώθηκε η καταστρεπτική ισχύς του Ηλεκτρομαγνητικού Παλμού (ΗΜΠ- EMP, Electromagnetic Pulse), παραγώγου της πυροδότησης ενός πυρηνικού όπλου, εναντίον του ηλεκτρονικού εξοπλισμού: μία πυρηνική έκρηξη ψηλά στην ατμόσφαιρα μπορεί να προκαλέσει την κατάρρευση των δικτύων ηλεκτροδότησης και τηλεπικοινωνιών μίας αντίπαλης χώρας- ακόμα και οι κινητήρες των οχημάτων θα επηρεάζονταν.
Αν και προφανώς η ιδέα αυτή δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ στην πραγματικότητα, έχουν γίνει πολλές δοκιμές οι οποίες έχουν υποδείξει ότι ο ΗΜΠ είναι το απόλυτο όπλο της ψηφιακής εποχής. Όμως, καθώς η χρήση ενός πυρηνικού όπλου συνεπάγεται αυτόματη κλιμάκωση μίας πολεμικής αναμέτρησης, στρατιωτικοί επιστήμονες και σχεδιαστές έχουν βρει τρόπους πρόκλησής του χωρίς να χρειάζεται πυρηνική έκρηξη, μέσω μάγνητρον: των γεννητριών μικροκυμάτων που χρησιμοποιούνται σε ραντάρ και φούρνους μικροκυμάτων. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα όπλο το οποίο μπορεί να ακινητοποιήσει τεθωρακισμένα, να αχρηστέψει πυραύλους και αεροσκάφη και να νεκρώσει πλοία, αναγκάζοντας τους χειριστές και τα πληρώματα να ματαιώσουν τις αποστολές τους.
Οπτικά, τα ηλεκτρομαγνητικά όπλα θυμίζουν ραντάρ. Η αμερικανική πολεμική αεροπορία αναπτύσσει ένα είδος ραντάρ ονόματι AESA (Activa Electromagnetically Scanned Array) το οποίο διαθέτει μία εναλλακτική λειτουργία: τη συγκέντρωση της ενέργειάς του σε ένα σημείο, που έχει ως αποτέλεσμα την αχρήστευση του ηλεκτρονικού εξοπλισμού του στόχου.
Τα AESA μικρότερου μεγέθους (όπως αυτά που υποτίθεται ότι θα τοποτετηθούν στα F-35) θα χρησιμοποιούνται κυρίως από αεροσκάφη για προστασία από πυραύλους. Όπως είναι αναμενόμενο, τα μοντέλα που υποτίθεται πως θα τοποθετηθούν σε πολεμικά πλοία, θα είναι μεγαλύτερου μεγέθους. Ωστόσο, υπάρχουν και προοπτικές επιθετικής χρήσης: το Boeing Growler, που χρησιμοποιήθηκε το 2010 στο Ιράκ και αργότερα κατά των δυνάμεων του Καντάφι. Εξωτερικά θυμίζει το F/A-18 και χρησιμοποιείται για να διαταράσσει ή καταστρέφει τις τηλεπικοινωνίες του εχθρού.
  |
Αυτού του είδους η «προσεκτική» αντιμετώπιση του εχθρού- αχρηστεύοντας τους κινητήρες και τα όπλα των οχημάτων του- έχει μεγάλα πλεονεκτήματα, με βασικό το ότι μπορεί να πληγεί μεγαλύτερο εύρος στόχων (περιπτώσεις εγκαταστάσεων σε αστικά κέντρα) χωρίς ανθρώπινες απώλειες. Ένας «αναίμακτος» πύραυλος, με ηλεκτρομαγνητική αντί εκρηκτικής κεφαλής αναπτύσσεται ήδη στην αεροπορική βάση Κέρτλαντ στο Νιου Μέξικο.
Στο ίδιο πλαίσιο αναπτύσσονται ηλεκτρομαγνητικά όπλα για χρήση κατά προσωπικού: το Active Denial System θερμαίνει την υγρασία στο ανθρώπινο δέρμα- σαν να ανοίγει κάποιος ένα φούρνο που λειτουργεί- αναγκάζοντας τον αντίπαλο στρατιώτη να απομακρυνθεί. Ωστόσο, αν και υποτίθεται πως αυτά τα όπλα είναι μη θανατηφόρα και δεν προκαλούν μόνιμες ζημιές, όταν το Μάιο του 2010 ένα τέτοιο σύστημα εστάλη στο Αφγανιστάν, κατέληξε να επιστραφεί πίσω για αδιευκρίνιστους λόγους- κάποιοι θεωρούν πως οι λόγοι ήταν δημοσίων σχέσεων, καθώς η εικόνα της χρήσης μίας «θερμικής ακτίνας» κατά του εχθρού θα έκανε άσχημη εντύπωση στο ευρύ κοινό.
Σε εξέλιξη φυσικά βρίσκονται και οι έρευνες πάνω σε αντίμετρα σε ηλεκτρομαγνητικά όπλα, όπως ο κλωβός Φάραντεϊ- μία «ασπίδα» η οποία σταματά την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Τέτοιου είδους θωράκιση (η οποία ωστόσο είναι ιδιαίτερα υψηλού κόστους) έχει αναπτύξει η σουηδική EMP-tronic, για το μαχητικό Gripen. Επίσης, σε εξέλιξη είναι έρευνες για τη δημιουργία τσιμέντου που μπορεί να μπλοκάρει τους ηλεκτρομαγνητικούς παλμούς.
Ωστόσο, τέτοια μέσα (τσιμέντο, δαπανηρή θωράκιση) δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πλοία. Εκεί υπάρχει η πρόταση της χρήσης της ηλεκτρικής αγωγιμότητας των ιόντων νατρίου και χλωρίου που υπάρχουν στο θαλασσινό νερό για τη δημιουργία ενός προστατευτικού «νέφους» γύρω από ένα πλοίο που δέχεται ηλεκτρομαγνητική επίθεση.
Ακόμα και αν κανείς δεν πιστεύει πως τα «κλασικά» - και γενικώς καταστρεπτικά- όπλα όπως οι βόμβες, οι σφαίρες και οι πύραυλοι θα εξαφανιστούν εξολοκλήρου από τα οπλοστάσια χάριν μη θανατηφόρων όπλων, είναι σχεδόν σίγουρο ότι οι ηλεκτρομαγνητικοί εξοπλισμοί θα αποτελέσουν αναπόσπαστο τμήμα των μελλοντικών πολέμων. Η διάδοση των ηλεκτρονικών μέσων καθιστά αυτόματα τον ηλεκτρομαγνητικό παλμό το όπλο που αντιστοιχεί στην ψηφιακή εποχή.
www.kathimerini.gr με πληροφορίες από Economist
Ηλίας