Ήταν Ιούνιος του 2008 όταν δύο ζευγάρια παντρεύτηκαν στην Τήλο, στο δημαρχείο του νησιού, προκαλώντας όχι μόνο πανελλήνιο αλλά και παγκόσμιο ενδιαφέρον. Όχι άδικα. Ήταν τα πρώτα ομόφυλα ζευγάρια που περνούσαν βέρες στην Ελλάδα, διεκδικώντας έτσι ένα δικαίωμα που η χώρα τούς αρνείται.Τώρα, επτά χρόνια μετά, ο Δημήτρης, ο Θέμης, η Ευαγγελία και η Ολγα ετοιμάζονται για την επόμενη δικαστική τους μάχη, αυτήν τη φορά στον Άρειο Πάγο, μετά τις δυσμενείς γι’ αυτούς αποφάσεις από το Πρωτοδικείο και το Εφετείο. Μπορεί οι ζωές τους να έχουν αλλάξει αλλά δεν εγκαταλείπουν τον αγώνα. Στις 16 Μαρτίου αναμένεται να εκδικαστεί η υπόθεση του γάμου των γυναικών και στις 11 Μαΐου αυτή των ανδρών.
Στο μεταξύ, η νέα ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης ετοιμάζεται να επεκτείνει το Σύμφωνο Συμβίωσης και στα ομόφυλα ζευγάρια. Όπως διαβεβαίωσε το «Εθνος της Κυριακής» ο υπουργός Ν. Παρασκευόπουλος, η επέκταση του Συμφώνου θα είναι από τις πρώτες νομοθετικές ρυθμίσεις του και θα προωθηθεί άμεσα. Δεν αποκλείεται μάλιστα σε δεύτερο χρόνο να γίνουν βελτιώσεις στη σημερινή νομοθεσία για τα δικαιώματα των συντρόφων, μια και το ισχύον πλαίσιο διαφοροποιεί σημαντικά τους συζύγους από τους συντρόφους, σε ζητήματα συνταξιοδοτικά, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, κληρονομικά, φορολογικά. Οι όποιες αλλαγές θα απασχολήσουν την αρμόδια νομοπαρασκευαστική επιτροπή που θα εξετάσει το θέμα κι εφόσον επέλθουν θα αφορούν όλους (ετερόφυλα και ομόφυλα ζευγάρια). Για την εξαίρεση των ομόφυλων ζευγαριών από το Σύμφωνο Συμβίωσης η χώρα μας μετρά ήδη μια καταδίκη στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, από τον Νοέμβριο του 2013, για την οποία το κράτος έχει υποχρεωθεί να καταβάλει χρηματική αποζημίωση στα τέσσερα ζευγάρια που προσέφυγαν.
Η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να συμμορφωθεί με την απόφαση αυτή και ήδη έχει καθυστερήσει αρκετά από το χρονικό σημείο της «Ευρωκαταδίκης». Από πέρυσι τον Ιούλιο, άλλωστε, εκκρεμεί στο ίδιο δικαστήριο δεύτερη προσφυγή, αυτήν τη φορά 162 ομόφυλων ζευγαριών, για τον συνεχιζόμενο αποκλεισμό τους από το Σύμφωνο, μια μορφή νομικής αναγνώρισης της εκτός γάμου σχέσης που σχεδόν ανακαλύφθηκε για τα ομόφυλα ζευγάρια πριν από χρόνια. Τα ζευγάρια της Τήλου, πάντως, ξεκαθαρίζουν πως ακόμη κι αν θεσπιστεί το Σύμφωνο θα συνεχίσουν τον δικαστικό αγώνα τους για αναγνώριση των γάμων τους, με στόχο την πλήρη ισότητα. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα του Συμφώνου. «Η κυβερνητική εξαγγελία για επέκταση του Συμφώνου Συμβίωσης και στους ομόφυλους αποτελεί θετικό βήμα για τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής νομοθεσίας. Είναι όμως ένα ημιτελές μέτρο. Η αποκατάσταση της αρχής της ισότητας όλων των πολιτών, χωρίς διακρίσεις, επιβάλλει την άμεση και χωρίς χρονοτριβή θεσμοθέτηση και του γάμου των ομοφύλων», δηλώνει ο δικηγόρος των ζευγαριών, Βασίλης Χειρδάρης.
Μετανάστευση λόγω κρίσης
Μπορεί ο γάμος να μην άλλαξε και πολλά στη ζωή τους μια και συζούσαν από πριν, η κρίση όμως άλλαξε. Τους έδειξε τον δρόμο της μετανάστευσης, όπως σε τόσους άλλους Ελληνες. Δεν κατάφερε όμως να λυγίσει τον κοινό αγώνα τους, που συνεχίζεται επτά ολόκληρα χρόνια μετά τις βέρες.
Ο Δημήτρης Τσαμπρούνης και ο Θεμιστοκλής Κατσαγιάννης, που παντρεύτηκαν στην Τήλο τον Ιούνιο του 2008, ετοιμάζονται για την επόμενη δικαστική μάχη τους που θα δοθεί στον Αρειο Πάγο. Στο μεταξύ ο μεν Δημήτρης διδάσκει σε ΤΕΙ του Μονάχου, όπου αναγκάστηκε να μεταναστεύσει πριν από τρία χρόνια λόγω της κρίσης, ενώ ο Θέμης πήγε για μεταπτυχιακές σπουδές στο Λονδίνο και βρήκε δουλειά εκεί. Πώς ήταν αυτά τα επτά χρόνια γάμου; «Θυελλώδη» απαντά ο Δημήτρης από το παγωμένο Μόναχο. «Οταν ζεις τόσο ριζικές αλλαγές κι αναγκάζεσαι ξαφνικά να αλλάξεις τη ζωή που έχεις χτίσει, τίποτα δεν είναι εύκολο. Αλλά καταφέρνουμε να είμαστε μαζί, να βλεπόμαστε και να προχωράμε μαζί στον κοινό αγώνα» θα συμπληρώσει. «Ήρθαν τα πάνω κάτω στις ζωές μας. Αλλιώς τα υπολογίζεις κι αλλιώς σου έρχονται τα πράγματα. Το παλεύουμε όμως. Κι όταν δεν έχεις επιλογή προσαρμόζεσαι αναγκαστικά» θα πει ο Θέμης από το Λονδίνο. Εφυγε για σπουδές στη βρετανική πρωτεύουσα το 2011. Αλλά στο μεταξύ η κρίση βάθυνε στην Ελλάδα και το ενδεχόμενο της επιστροφής ήταν χωρίς ελπίδα. Ηδη ο Δημήτρης, ηλεκτρολόγος μηχανικός στο επάγγελμα, με σπουδές στη Γερμανία, σχεδόν ασφυκτιούσε.
Και αποφάσισε να εκμεταλλευτεί την επαγγελματική ευκαιρία που παρουσιάστηκε στο Μόναχο. Ο γάμος μετάλλαξε τη σχέση τους; «Όχι τόσο ο γάμος όσο ο καιρός» απαντά ο Θέμης κι εξηγεί «όσο περισσότερο γνωρίζεσαι με έναν άνθρωπο εξελίσσεσαι παράλληλα σαν μία, παρά σαν δύο μονάδες». Και οι δύο πάντως ξεκαθαρίζουν πως ακόμη κι αν θεσμοθετηθεί αμέσως το σύμφωνο συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια δεν θα κάνουν πίσω. «Το σύμφωνο είναι γάμος με χαμηλά λιπαρά» σχολιάζει ο Δημήτρης και συμπληρώνει «είναι καλό και χρήσιμο να υπάρχει, αναγκαίο σε μια σύγχρονη κοινωνία. Αλλά είναι άλλο πράγμα το σύμφωνο κι άλλο ο γάμος. Θέλουμε ισότητα παντού.
Εμείς κάνουμε αυτόν τον δικαστικό αγώνα επειδή υποστηρίζουμε και έχουμε σοβαρά νομικά ερείσματα πως το ισχύον θεσμικό πλαίσιο επιτρέπει τον γάμο ομόφυλων ζευγαριών. Το σύμφωνο είναι, άλλωστε, υποχρέωση της χώρας. Η Ελλάδα έχει καταδικαστεί γι’ αυτό στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Είναι ντροπή που δεν το έκανε η προηγούμενη κυβέρνηση. Και είναι το πλέον αναμενόμενο από την παρούσα κυβέρνηση». Αλλά κι ο Θέμης θα προσθέσει πως «δεν συμβιβαζόμαστε. Θα το πάμε μέχρι τέλους. Αυτό που θέλαμε εξαρχής ήταν ισότητα απέναντι στον νόμο». Τι περιμένουν από τη νέα κυβέρνηση; «Εύχομαι να προχωρήσουν πράγματα, να αλλάξουν λίγο τα μυαλά του κόσμου και να υπάρξει περισσότερος σεβασμός ως προς τη διαφορετικότητα. Ακόμη κι αν κάποιος διαφωνεί, ας αναγνωρίσει πως είμαστε κι εμείς άνθρωποι» λέει ο Θέμης.
Ο Δημήτρης μιλά για τον γάμο, για έναν πιο ουσιαστικό νόμο κατά των διακρίσεων, για το δικαίωμα των ομόφυλων ζευγαριών στην υιοθεσία. Ωστόσο είναι επιφυλακτικός, λέει, «επειδή η κυβέρνηση έχει δέσει στα πόδια της ένα τεράστιο ακροδεξιό βαρίδι, που προσβάλλει οποιαδήποτε αριστερή προοδευτική συνείδηση». Ωστόσο ξέρει πως στον ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν «πολλοί φίλα προσκείμενοι στα θέματά μας. Και θέλω να ελπίζω πως θα έχουμε πιο ευήκοα ώτα στα θέματα που μας αφορούν». Έχει μετανιώσει για τον γάμο; «Όχι βέβαια. Ήταν από τα πιο ωραία πράγματα που έχω κάνει στη ζωή μου. Κάτι σαν Τζέιμς Μποντ γυρισμένο στην Τήλο»…
ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΚΑΙΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ & ΤΗΝ ΟΛΓΑ
Από τον πρώτο χρόνο κάνουμε κοινή φορολογική δήλωση
«Στην αρχή σου φαίνεται λίγο παράξενο. Από συντρόφισσα γίνεσαι σύζυγος και παίρνει ένα βάρος η σχέση. Αλλά μη φανταστείς ότι μας πλάκωσε κιόλας». Η Ευαγγελία Βλάμη χαμογελά. Έχουν περάσει σχεδόν επτά χρόνια από τότε που παντρεύτηκε την Ολγα στην Τήλο τον Ιούνιο του 2008. «Ο γάμος δεν άλλαξε κάτι στη σχέση μας. Εξομάλυνε μάλλον τα πράγματα. Αντιμετωπίζεις τη ζωή με μεγαλύτερη αισιοδοξία και βλέπεις πιο σοβαρά τη σχέση, επειδή απέκτησε νομική υπόσταση. Δεν λες εύκολα το σήκω φύγε όταν καβγαδίζεις. Είσαι παντρεμένος. Εμείς άλλωστε ήμασταν 10 χρόνια μαζί πριν παντρευτούμε. Και οδηγηθήκαμε στον γάμο για να υπάρχει εκεί ένας άνθρωπος δικός μας στη δύσκολη ώρα. Το εξασφαλίσαμε. Κι ελπίζω να ισχύσει και για τους υπόλοιπους εν τέλει στην Ελλάδα». Θυμάται ένα γνωστό της ζευγάρι λεσβιών που αγόρασαν από κοινού ένα σπίτι και όταν η μία πέθανε, οι συγγενείς της έδιωξαν την άλλη από το σπίτι ενώ ακόμη πλήρωνε τις δόσεις.
Ο γάμος σκοτώνει τον έρωτα; «Αυτά είναι για όσους δεν τον φροντίζουν τον έρωτα. Εμείς είμαστε αρκετά ώριμες για να φροντίσουμε η μια την άλλη κι έτσι να διατηρήσουμε συναισθήματα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν καβγαδίζουμε ή δεν υπάρχουν δύσκολες στιγμές. Δίνουμε χρόνο και περιθώριο. Δεν είναι στόχος μας να αλλάξουμε η μια την άλλη, αλλά να συμπορευθούμε».
Βοήθεια από δικηγόρο
«Από τον πρώτο χρόνο κάνουμε κοινή φορολογική δήλωση. Συμβουλευτήκαμε δικηγόρο και με τη βοήθειά του απευθυνθήκαμε στην Εφορία μας. Εκεί ο αρμόδιος υπάλληλος ζήτησε χρόνο να συμβουλευτεί τους προϊσταμένους του, η απάντηση ήταν θετική και από τότε υποβάλλουμε κοινή δήλωση», μας λέει η Ευαγγελία. Η ίδια προσθέτει πως απευθύνθηκαν και σε τράπεζα για να δουν αν μπορούν να πάρουν δάνειο ως ζευγάρι και τους απάντησαν θετικά, αν και τελικά δεν το πήραν επειδή δεν το χρειάστηκαν.
«Φαίνεται πως το κράτος είναι χωρισμένο στα δύο. Το πρόβλημα είναι στο μυαλό των πολιτικών». Θα συνεχίζουν, λένε τον δικαστικό αγώνα, ακόμη κι αν θεσπιστεί το σύμφωνο. «Υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στο σύμφωνο και τον γάμο, που είναι η πλήρης αναγνώριση της σχέσης. Για μας το ζήτημα είναι η ισότητα».
΄Εθνος