Δεδομένου ότι οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές έχουν κάνει την ζωή μας πιο εύκολη, πολλοί είναι εκείνοι που αποθαρρύνουν την γραφή με το χέρι ακόμη και στα πρώιμα στάδια της παιδικής ηλικίας. Σύμφωνα όμως με έρευνες, οι μαθητές και οι ενήλικοι που ακολουθούν τον παραδοσιακό τρόπο, μαθαίνουν καλύτερα συγκριτικά με όσους χρησιμοποιούν το πληκτρολόγιο ενός υπολογιστή.
Η πρόσβαση σε τεράστιους όγκους πληροφοριών με ελάχιστο κόπο μας κάνει όλο και πιο εξαρτημένους από την τεχνολογία τα τελευταία, περίπου είκοσι χρόνια. Η εύκολη αναζήτηση άραγε, των απαντήσεων και η απουσία της κριτικής σκέψης μας κάνει “έξυπνους” σαν τις συσκευές που χειριζόμαστε ή το αντίθετο;
Ο προβληματισμός πολλών ερευνητών ξεκινάει εκεί ακριβώς, που τελειώνουν οι σχέσεις του ανθρώπου με το χειρόγραφο. Σε πολλές χώρες, η διδασκαλία στα σχολεία ακολουθεί το αμερικανικό πρότυπο από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού, προωθώντας την γραφή μέσω του πληκτρολογίου. Πώς επηρεάζονται άραγε, οι νέες γενιές ως προς τις μαθησιακές τους δυνατότητες όταν κάθε λέξη, κάθε σκέψη, κάθε συναίσθημα δεν αποτυπώνονται στο χαρτί;
Σύμφωνα με άρθρο των New York Times, τα παιδιά που μαθαίνουν πρώτα να γράφουν, μαθαίνουν πιο γρήγορα να διαβάζουν και είναι καλύτερα στο να παράγουν ιδέες και να διατηρούν πληροφορίες. Όπως προκύπτει άλλωστε, από έκθεση του College de France στο Παρίσι, όταν γράφουμε, ενεργοποιείται αυτόματα ένα μοναδικό νευρωνικό κύκλωμα, ενώ υπάρχει μια βασική εγκεφαλική λειτουργία που αναγνωρίζει την “χειρονομία” της γραφής, ενεργοποιώντας όλες εκείνες τις διεργασίες που επιτρέπουν στο άτομο να φτάσει πιο εύκολα στην μάθηση.
Ερευνητές υποστηρίζουν πως από τα χειρόγραφα, μαθαίνουμε
Οι παραπάνω απόψεις ενισχύονται, δεδομένης μίας μελέτης του 2012 στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα. Το πείραμα πραγματοποιήθηκε μεταξύ άλλων, και σε παιδιά που δεν γνώριζαν γραφή και ανάγνωση. Κατά την διάρκεια του πειράματος, ζητήθηκε από αυτά να αναπαράγουν με τρεις διαφορετικούς τρόπους ένα γράμμα ή ένα σχήμα που τους έδειχναν σε μια κάρτα. Έπρεπε δηλαδή, να ξεχωρίσουν το σχήμα στην εικόνα από διάφορα άλλα, να το γράψουν σε ένα κενό λευκό χαρτί ή να πληκτρολογήσουν σε έναν υπολογιστή.
Στη συνέχεια, τοποθετήθηκαν σε έναν σαρωτή εγκεφάλου και τους έδειξαν ξανά την εικόνα. Διαπιστώθηκε πως όταν τα παιδιά έγραφαν το γράμμα με το χέρι, παρουσιαζόταν έντονη δραστηριότητα σε τρεις περιοχές του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται στους ενήλικες όταν διαβάζουν και γράφουν. Αντίθετα, η ενεργοποίηση ήταν σημαντικά ασθενέστερη όταν απλά δακτυλογραφούσαν ή εντόπιζαν την εικόνα.
Μάλιστα, όσα παιδιά γράφουν ένα κείμενο στο χέρι, τείνουν να αφομοιώνουν μεγαλύτερο αριθμό πληροφοριών πιο γρήγορα, σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον, ενώ μερικοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι η διαδικασία της γραφής μπορεί ακόμη και να βοηθήσει στην θεραπεία της δυσλεξίας και των κινητικών δυσκολιών.
Η θετική όψη της τεχνολογίας
Σε αντίθεση με τους επικριτές των νέων μέσων, που συνδέουν την τεχνολογία με συνεχείς περισπασμούς και διάσπαρτες πληροφορίες, δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι τα οφέλη των ηλεκτρονικών υπολογιστών μπορεί να είναι πιο σημαντικά από αυτά της γραφής. Μια έρευνα του University College του Λονδίνου δείχνει ότι η τεχνολογία βοηθά τους ανθρώπους να γίνουν καλύτεροι στις θετικές επιστήμες και τις γλώσσες.
Οι "έξυπνες" συσκευές ως υποκατάστατο...
Η τεχνολογία λοιπόν ίσως, ενισχύει τις πνευματικές μας ικανότητες. Ίσως, όμως και να μας αφαιρεί ένα σημαντικό μέρος της αντιληπτικής μας ικανότητας, ένα κομμάτι της μνήμης και της συγκέντρωσης όταν η χρήση της είναι πολύωρη. Από την άλλη, η γραφή με το χέρι δεν αφορά μόνο την παιδική ηλικία. Η ίδια η πράξη της γραφής μας ενεργοποιεί, ενισχύει διαδικασίες προβληματισμού και υποστηρίζεται πως οδηγεί σε καλύτερη μνήμη. Αυτή είναι τουλάχιστον η εικόνα που προκύπτει από τις έρευνες.
Φαίνεται λοιπόν, πως μας δίνονται δύο επιλογές. "Γράφω και μαθαίνω" σε ένα σχολικό τετράδιο που κοπιάζω να κάνω τα σωστά γράμματα μέχρι να τα καταλάβει η δασκάλα ή εξασφαλίζω ένα smartphone που μεγαλώνει εξίσου "έξυπνα" παιδιά; Ακολουθώντας τον έναν ή τον άλλο δρόμο, μπορεί να χαρακτηριστούμε δημιουργικοί ή επιφανειακοί στοχαστές. Και αυτό με την σειρά του, οδηγεί σε πολλές παραδοχές και αποκλίσεις...
Έλενα Κρητικού
pathfinder
Η πρόσβαση σε τεράστιους όγκους πληροφοριών με ελάχιστο κόπο μας κάνει όλο και πιο εξαρτημένους από την τεχνολογία τα τελευταία, περίπου είκοσι χρόνια. Η εύκολη αναζήτηση άραγε, των απαντήσεων και η απουσία της κριτικής σκέψης μας κάνει “έξυπνους” σαν τις συσκευές που χειριζόμαστε ή το αντίθετο;
Ο προβληματισμός πολλών ερευνητών ξεκινάει εκεί ακριβώς, που τελειώνουν οι σχέσεις του ανθρώπου με το χειρόγραφο. Σε πολλές χώρες, η διδασκαλία στα σχολεία ακολουθεί το αμερικανικό πρότυπο από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού, προωθώντας την γραφή μέσω του πληκτρολογίου. Πώς επηρεάζονται άραγε, οι νέες γενιές ως προς τις μαθησιακές τους δυνατότητες όταν κάθε λέξη, κάθε σκέψη, κάθε συναίσθημα δεν αποτυπώνονται στο χαρτί;
Σύμφωνα με άρθρο των New York Times, τα παιδιά που μαθαίνουν πρώτα να γράφουν, μαθαίνουν πιο γρήγορα να διαβάζουν και είναι καλύτερα στο να παράγουν ιδέες και να διατηρούν πληροφορίες. Όπως προκύπτει άλλωστε, από έκθεση του College de France στο Παρίσι, όταν γράφουμε, ενεργοποιείται αυτόματα ένα μοναδικό νευρωνικό κύκλωμα, ενώ υπάρχει μια βασική εγκεφαλική λειτουργία που αναγνωρίζει την “χειρονομία” της γραφής, ενεργοποιώντας όλες εκείνες τις διεργασίες που επιτρέπουν στο άτομο να φτάσει πιο εύκολα στην μάθηση.
Ερευνητές υποστηρίζουν πως από τα χειρόγραφα, μαθαίνουμε
Οι παραπάνω απόψεις ενισχύονται, δεδομένης μίας μελέτης του 2012 στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα. Το πείραμα πραγματοποιήθηκε μεταξύ άλλων, και σε παιδιά που δεν γνώριζαν γραφή και ανάγνωση. Κατά την διάρκεια του πειράματος, ζητήθηκε από αυτά να αναπαράγουν με τρεις διαφορετικούς τρόπους ένα γράμμα ή ένα σχήμα που τους έδειχναν σε μια κάρτα. Έπρεπε δηλαδή, να ξεχωρίσουν το σχήμα στην εικόνα από διάφορα άλλα, να το γράψουν σε ένα κενό λευκό χαρτί ή να πληκτρολογήσουν σε έναν υπολογιστή.
Στη συνέχεια, τοποθετήθηκαν σε έναν σαρωτή εγκεφάλου και τους έδειξαν ξανά την εικόνα. Διαπιστώθηκε πως όταν τα παιδιά έγραφαν το γράμμα με το χέρι, παρουσιαζόταν έντονη δραστηριότητα σε τρεις περιοχές του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται στους ενήλικες όταν διαβάζουν και γράφουν. Αντίθετα, η ενεργοποίηση ήταν σημαντικά ασθενέστερη όταν απλά δακτυλογραφούσαν ή εντόπιζαν την εικόνα.
Μάλιστα, όσα παιδιά γράφουν ένα κείμενο στο χέρι, τείνουν να αφομοιώνουν μεγαλύτερο αριθμό πληροφοριών πιο γρήγορα, σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον, ενώ μερικοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι η διαδικασία της γραφής μπορεί ακόμη και να βοηθήσει στην θεραπεία της δυσλεξίας και των κινητικών δυσκολιών.
Η θετική όψη της τεχνολογίας
Σε αντίθεση με τους επικριτές των νέων μέσων, που συνδέουν την τεχνολογία με συνεχείς περισπασμούς και διάσπαρτες πληροφορίες, δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι τα οφέλη των ηλεκτρονικών υπολογιστών μπορεί να είναι πιο σημαντικά από αυτά της γραφής. Μια έρευνα του University College του Λονδίνου δείχνει ότι η τεχνολογία βοηθά τους ανθρώπους να γίνουν καλύτεροι στις θετικές επιστήμες και τις γλώσσες.
Οι "έξυπνες" συσκευές ως υποκατάστατο...
Η τεχνολογία λοιπόν ίσως, ενισχύει τις πνευματικές μας ικανότητες. Ίσως, όμως και να μας αφαιρεί ένα σημαντικό μέρος της αντιληπτικής μας ικανότητας, ένα κομμάτι της μνήμης και της συγκέντρωσης όταν η χρήση της είναι πολύωρη. Από την άλλη, η γραφή με το χέρι δεν αφορά μόνο την παιδική ηλικία. Η ίδια η πράξη της γραφής μας ενεργοποιεί, ενισχύει διαδικασίες προβληματισμού και υποστηρίζεται πως οδηγεί σε καλύτερη μνήμη. Αυτή είναι τουλάχιστον η εικόνα που προκύπτει από τις έρευνες.
Φαίνεται λοιπόν, πως μας δίνονται δύο επιλογές. "Γράφω και μαθαίνω" σε ένα σχολικό τετράδιο που κοπιάζω να κάνω τα σωστά γράμματα μέχρι να τα καταλάβει η δασκάλα ή εξασφαλίζω ένα smartphone που μεγαλώνει εξίσου "έξυπνα" παιδιά; Ακολουθώντας τον έναν ή τον άλλο δρόμο, μπορεί να χαρακτηριστούμε δημιουργικοί ή επιφανειακοί στοχαστές. Και αυτό με την σειρά του, οδηγεί σε πολλές παραδοχές και αποκλίσεις...
Έλενα Κρητικού
pathfinder